Owczarek środkowoazjatycki - Central Asian Ovtcharka

MOGUL

Fragment z artykułu S. Hamidova "
Co się tyczy typów – nie można jednoznacznie określić – są bardzo zróżnicowane.
Jednakże w każdym stadzie są psy zbliżone do siebie typem. Każda otara ma swój specyficzny typ. Po prostu istnieją rodowe gniazda gdzie w rezultacie spokrewnionych kojarzeń utrwala się typ.

Czterookie ( czarne podpalane ) nazywano w Uzbekistanie turkuzy a w Tadżykistanie – Czorczaszma.
Można je spotkać w dowolnym miejscu Tadżykistanu.
Niezrozumiała jest opinia niektórych rosyjskich hodowców, że to umaszczenie jest nietypowe dla rasy.
Mogę zapewnić, że w Tadżykistanie to umaszczenie jest najbardziej popularne i jest najbardziej cenione przez pasterzy. Kiedyś przyjechali goście z Rostowa nad Donem. Zaczęła się dyskusja nt umaszczenia Czorczaszma. Początkowo rozgorzał spór, że tak umaszczone nie są czystej rasy.
Zawieźliśmy gości w dalekie kiszłaki. Goście byli zaszokowani gdy ujrzeli tamte psy i gdy pokazano im znakomitego HIRSA – był to samiec bardzo rasowy.
Psy tego typu są rekordzistami w zakresie obwodu nadgarstka, klatki piersiowej, głowy. Umaszczenie Czorczaszma podobnie jak tygrysie często pojawia się u potomków – dalekich od danego typu.
Czorczaszma spotyka się nie tylko z ledwo zaznaczonym przejściem od mózgoczaszki do kufy i krótką dobrze wypełnioną kufą ale i z bardzo ostrym przejściem i okrągła głową. Jednak ten ostatni typ spotyka się zdecydowanie rzadziej.
Jeśli suki w otarach zwykle tracono zostawiając jedną do dalszej hodowli to suki typu Czorczaszma oczywiście zostawiano.
Czorczaszmy w czystym typie żyją w wielu rejonach Tadżykistanu. Pasterze mówią : nasi dziadowie trzymali psy tego typu dlatego, że charakteryzowały się b. cennymi walorami użytkowości i świetnie radziły sobie z drapieżnikami. Często nazywano je dahmardami ( zastępującymi 10 pasterzy ).

Teraz o tzw „Czarnych Tadżykach”.
W zasadzie są one w jednym typie w odróżnieniu od Czorczaszma. Charakteryzują się bardzo płynnym przejściem od mózgoczaszki do kufy. W odniesieniu do mózgoczaszki kufa nieco dłuższa z wyraźnie zaznaczonymi łukami nadbrwiowymi, kufą z tzw garbem, grubymi masywnymi wargami ale bez oznak obwisłości; małe ciemne oczy. Czasami spotyka się jasne oko. Uszy nisko osadzone.
W odróżnieniu od Czorczaszmy u Czarnych Tadżyków obserwuje się bardziej płaskie żebra i raczej wydłużony format. W umaszczeniu często spotyka się białe łapy, klatkę piersiową i strzałkę na głowie. Te psy wykorzystywano bądź jako pasterskie ( wołkodawy ) bądź też jako stróże osad.
Teraz o najbardziej popularnym typie AŁŁA
( pstrokaty z tłumaczenia słowa piestryj ) średniego lub powyżej średniego wzrostu z dobrym kośćcem i głęboką klatką piersiową. Kufa krótka, wypełniona z dużą truflą nosa, szeroka u podstawy – bywa z garbem – ledwo zwężająca się w kierunku trufli. Tępy stożek. Głowa szeroka, przełom słabo zaznaczony. Uszy nisko osadzone. Oczy małe, ciemne. Dobrym przykładem tego typu jest AŁŁA PALVON wywieziony z Tadżykistanu do Iskitim ( wł. Kononenko ).

Proponowane kierunki rozwoju : według typów głowy :
według- E. Myczko ...
KLINOGŁOWE
Ponieważ ich budowa znacznie różni się od budowy innych typów, przy skrzyżowaniu z "cegłogłowymi" lub " niedzwiedziogłowymi" dają zwykle mało interesujące potomstwo.
A następne pokolenia prezentują bardzo różne typy.
Przy doborze par w obrębie tego samego typu , należy wybierać osobniki posiadające jak najmniej charakterystycznych niedostatków , odnośnie lekkości budowy i spłaszczonej klatki piersiowej.
W przyszłości istnieje możliwość wyodrębnienia " klinogłowych" OSA w odrębną rasę

CEGŁOGŁOWE

Dobre skojarzenia dają piaskowe psy z Tadżykistanu i Uzbekistanu z Turkmeńskimi Ałabajami.. Często rodzą się psy z masywnymi głowami , płaskimi czaszkami i masywnymi kufami o bardzo płynnych liniach .
Co najważniejsze te cechy przekazywane są również na następne pokolenia.
Te trzy odmiany są na tyle bliskie że można prowadzić wspólną hodowlę.
W hodowli jasnych odmian, szczególnie trzeba zwracać uwagę na zachowanie proporcji czaszkowo twarzowej 3:2, ponieważ przy skróceniu kufy wzrasta prawdopodobieństwo pojawienia się wadliwych zgryzów.
Bardzo zachęcające rezultaty przynosi również kojarzenie czerwonej odmiany SARKANDŻYKA z jasnymi odmianami ałabajów, potomstwo uzyskuje, potężny , masywny korpus, ciężką głowę o poprawnych liniach i żywe umaszczenie.
Czarną odmianę najlepiej hodować osobno, Przy skrzyżowaniu z jasnymi odmianami otrzymuje się również interesujące potomstwo, jednak w umaszczeniu występują często czarne duże czarne plamy rozmieszczone niesymetrycznie na białym tle., zwane umaszczeniem ROZCZŁONKOWANYM, ponieważ wizualnie burzy ono sylwetkę zwierzęcia.
W hodowli potomków z takiego połączenia znowu pojawiają się dwie odmiany.
W hodowli samej czarno białej odmiany, selekcję trzeba prowadzić dając pierwszeństwo psom z grubą kością i płaską pokrywą czaszki, o ciężkiej głowie, z CIEMNYMI OCZAMI.
Najefektowniejsze umaszczenie to ciemny pies ze stosunkowo niewielkimi
białymi znaczeniami, najlepiej minimalnej wielkości.
Czarne " tadżyki " można krzyżować z "nuratyńcami" i " turkuzami".
W rezultacie szczeniaki rodzą się z masywnymi czaszkami, ciężką budową i osiągają pożądany wzrost.
W tych skrzyżowaniach pojawiają się często szczeniaki o pręgowanym umaszczeniu, jako cecha recesywna.
Skrzyżowanie czarnych "tadżyków" z "persami" jest mniej pożądane gdyż występuje w nim duże prawdopodobieństwo pojawienia się psów z lekkimi kufami.
Turkuzy można natomiast łączyć jak wspomniano wyżej z "nurtyńcami" jak również z "persami", szczeniaki dziedziczą ciężkie głowy i mocny kościec.

NIEDŹWIEDZIOGŁOWE

UWAGA: przypominamy, że psy z silnie rozwiniętymi policzkami i skośnie ustawionymi oczami uważane są za nietypowe. I należy wykluczyć je z hodowli..
Jeżeli cechy te są słabo wyrażone, niedźwiedzio- głowe można hodować same., pamiętając jednak o nie utrwalaniu nie pożądanych cech u potomstwa.
Najmniej ryzykowne skojarzenia ------skrzyżowanie z najbardziej podobną odmianą "cegło-głowych. ": często potomstwo zachowuje masywną czaszkę cegłogłowych, jednak policzki są już mniej wyrażone.

Nie pożądane jest natomiast kojarzenie " niedźwiedziogłowych " z "klinogłowymi", gdyż u potomstwa , prawie na pewno pojawią się osobniki o leszczowatej budowie i zaostrzonej kufie.